W budynkach wielorodzinnych, które uzyskają pozwolenie na budowę po 1 kwietnia 2024 r place zabaw będą podlegały w Prawie budowlanym nowemu rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 27 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Urządzenia na placach zabaw są elementami małej architektury, a więc obiektami budowlanymi zgodnie z art. 3 ustawy Prawa budowlanego. Podlegają przepisom tej ustawy oraz nowym rozporządzeniom technicznym, które wchodzą w życie w 2024 roku. Czy czeka nas rewolucja w projektowaniu i budowie placów zabaw, czy może oczekiwane uszczegółowienie przepisów?
Rozporządzenie jasno określa, przy jakich budynkach konieczny jest plac zabaw oraz jego minimalna wielkość. Ponadto, poza placem zabaw, wprowadza obowiązek stworzenia miejsca rekreacji, jednak nie precyzuje jego powierzchni. W przypadku jednego budynku mieszkalnego wielorodzinnego lub zespołu budynków, w których liczba mieszkań przekracza 20, wymagane jest wykonanie placu zabaw. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, dotyczące budynków, w których w niewielkiej odległości istnieje już publicznie dostępny plac zabaw. Dodatkowym rozwiązaniem w sytuacji braku miejsca na plac zabaw na zewnątrz budynku jest utworzenie sali zabaw wewnątrz budynku, jednakże dotyczy to wyłącznie przypadków, gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej.
Rozporządzenie określa minimalną powierzchnię placu zabaw w zależności od liczby mieszkań w budynku lub zespole budynków. Jest to 21-50 m² w przypadku od 21 do 50 mieszkań, 50 m² dla 51 do 100 mieszkań, 51 do 150 m² w przypadku 101 do 300 mieszkań, oraz 200 m² dla jeszcze większych budowli. Powierzchnia ta może być podzielona na dwa lub więcej mniejszych placów zabaw, jednak każdy z nich musi mieć powierzchnię nie mniejszą niż 50 m².
Nowością w rozporządzeniu jest to, że zarówno plac zabaw, jak i teren rekreacyjny, muszą być przystosowane dla osób ze szczególnymi potrzebami. Dla architekta i dewelopera oznacza to konieczność doboru odpowiedniego sprzętu oraz zaprojektowania ścieżek komunikacji w taki sposób, aby osoby ze szczególnymi potrzebami mogły swobodnie poruszać się po tych terenach oraz korzystać z wybranych urządzeń. Rozporządzenie nie precyzuje, czy specjalne potrzeby dotyczą dzieci czy dorosłych, więc pozostaje tutaj pewna elastyczność interpretacji. Najrozsądniej byłoby zapewnić zarówno urządzenia zabawowe, które spełniałyby takie wymagania, jak i urządzenia rekreacyjne dostosowane do osób ze specjalnymi potrzebami.
W przypadku integracyjnego placu zabaw należy skupić się na urządzeniach łatwo dostępnych z poziomu ziemi, takich jak panele edukacyjne, manipulacyjne, gry, urządzenia z dodatkowymi poręczami oraz urządzenia dźwiękowe dla osób niedowidzących. Kolejną grupę urządzeń stanowią te wyposażone w rampy, ułatwiające dostęp do wyższych poziomów zestawów zabawowych. Dla małych dzieci, osób z porażeniami i niepełnosprawnościami w zakresie ruchu można zaproponować sprzęty wymagające asysty, aby z nich skorzystać, a nadal mogą one być traktowane jako przyjazne osobom ze specjalnymi potrzebami, na przykład huśtawka w formie bocianiego gniazda, czy karuzela tarczowa z wjazdem dla wózków inwalidzkich.
Siłownie zewnętrzne stały się bardzo popularne i są częstym elementem terenów rekreacyjnych. Najczęściej korzystają z nich seniorzy i osoby dorosłe. Istnieją także siłownie dedykowane dzieciom o wzroście poniżej 140 cm. Dla bardziej zaawansowanych proponowane są urządzenia do street workout, czyli kalisteniki na świeżym powietrzu. Część sprzętu na siłowniach plenerowych oraz do street workout może również spełniać wymogi sprzętów integracyjnych i służyć szerszej grupie użytkowników, na przykład koła do tai chi, poręcze równoległe, urządzenia do wyciągania i wyciskania z dodatkowymi poręczami.
Osoby ze szczególnymi potrzebami to przykładowo osoby z niepełnosprawnością, osoby starsze lub inne osoby mające trwale lub czasowo ograniczoną sprawność w zakresie mobilności lub percepcji, takie jak osoby poruszające się przy pomocy kul, protez, chodzików, wózków, osoby słabe, chore, niesłyszące, niedowidzące, głuchonieme, osoby z trudnościami manualnymi i poznawczymi, osoby z wózkiem dziecięcym, z ciężkim bagażem itp. W szczególności do tej grupy zaliczyć można również osoby niepełnosprawne w zakresie ruchu, percepcji lub o ograniczonych możliwościach poznawczych. Warto zauważyć, że nie tylko osoby z niepełnosprawnościami mają szczególne potrzeby, ale także kobiety w ciąży, osoby z dziećmi i osoby starsze.
Ustawodawca nakłada wymóg stworzenia miejsc rekreacyjnych przy budynkach wielorodzinnych przekraczających 20 mieszkań. Nie określa on jednakże, czy takie miejsca muszą być oddzielone od placów zabaw, więc możemy przyjąć, że zarówno połączenie strefy rekreacji z placem zabaw, jak i wydzielenie całkowicie nowego obszaru są dopuszczalne. Ważne jest, aby miejsca rekreacyjne były dostępne dla osób ze szczególnymi potrzebami. Wyposażenie miejsc rekreacyjnych w elementy małej architektury może dobrze wpisywać się w charakter budowanych budynków i obejmować takie elementy jak: ławki parametryczne, altany, hamaki parkowe, stoliki do szachów, stoły do gry w piłkarzyki, a także nowości takie jak zewnętrzne stoły do gry w bilard.
Nieprecyzyjny zapis dotyczący odległości placu zabaw, boiska lub miejsca rekreacji od linii rozgraniczających ulicę, drogi, ciągi pieszo-jezdne, okna pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz miejsc gromadzenia odpadów wynosi co najmniej 10 m, może budzić wątpliwości co do interpretacji. Czy 10 m powinno się liczyć do ogrodzenia placu zabaw, strefy bezpieczeństwa czy najbliższego urządzenia? Brak jasnego przepisu pozostawia to do indywidualnej oceny przez architekta i wydział architektury. Najczęściej stosowaną interpretacją jest ta korzystna dla dewelopera, zakładająca, że 10 m mierzy się do najbliższego urządzenia, co pozwala zaoszczędzić kilka kosztownych metrów kwadratowych lub umożliwia umieszczenie dodatkowego urządzenia zabawowego.
Warto pamiętać, że plac zabaw od strony ulicy lub parkingu musi być ogrodzony na wysokość nie mniejszą niż 1 m, a furtka ułatwiająca dostęp osobom ze specjalnymi potrzebami powinna mieć szerokość 1,2 m. Ogrodzenie od strony innej niż ulica lub parking nie musi być trwałe i wystarczający może być żywopłot.
Zgodnie z nowymi wytycznymi plac zabaw powinien być dostosowany do różnych kategorii wiekowych dzieci i zapewniać różne funkcje zabawy. Należy to rozumieć w taki sposób, że by nie tworzyć kilku placów zabaw i urządzeń przeznaczonych tylko dla najmłodszych dzieci. Choć faktycznie maluchy spędzają najwięcej czasu na placu zabaw, a urządzenia doskonale wpływają na ich rozwój psychomotoryczny, to równie szybko rosną i jako 8-10-latki mogą nie być zainteresowane bujaniem się na koniku na sprężynie. W tym przypadku warto skonsultować swoje potrzeby z producentami oferującymi zabawki dla starszych dzieci, a nawet młodzieży. Starsze dzieci oczekują wyzwań dostosowanych do ich umiejętności, wyższego poziomu ryzyka oraz zwiększonej trudności w pokonywaniu przeszkód, dlatego należy uwzględnić te potrzeby, aby zainteresować starsze dzieci korzystaniem z placu zabaw.
Warto rozważyć instalację na placu zabaw takich urządzeń jak: trampoliny ziemne, linaria do wspinaczki, mini parki linowe, wieże łączące elementy wspinaczkowe z zjazdami na tubowych zjeżdżalniach z dużej wysokości, karuzele wiszące itp.
Rozporządzenie wprowadza nowe wymaganie dotyczące minimum pięciorga dzieci na każde 20 m² placu zabaw. Ten przepis będzie skutkował koniecznością sprawdzania kart katalogowych projektowanych urządzeń zabawowych i sumowania ich maksymalnej ilości użytkowników. Przeprowadźmy szybką symulację: dla placu zabaw o powierzchni 100 m² musimy zapewnić atrakcje dla co najmniej 25 dzieci, więc deweloper powinien wybrać urządzenia o łącznej maksymalnej liczbie użytkowników przekraczającej 25.
Aby spełnić to wymaganie, nie wystarczy zainstalować jedynie huśtawki, bujaka i karuzeli, ponieważ takie urządzenia są przeznaczone dla niewielkiej liczby dzieci. Konieczne wydaje się zastosowanie większych zestawów i bardziej rozbudowanych konstrukcji, które będą oferować dużą ilość funkcji zabawowych na ograniczonej przestrzeni. Doskonałym rozwiązaniem mogą okazać się wysokie piramidy linowe, wieże na place zabaw, czy też zestawy wielofunkcyjne z panelami edukacyjnymi i manipulacyjnymi.
Projektowanie placu zabaw musi uwzględnić nasłonecznienie działki przez co najmniej 2 godziny na 50% jego powierzchni , liczone w dniach równonocy, w godzinach 10:00–16:00. W zabudowie śródmiejskiej dopuszcza się nasłonecznienie nie krótsze niż 1 godzina.
W ciasnej zabudowie śródmiejskiej, stropy dachowe zagospodarowane na ogrody mogą stanowić doskonałe miejsce rekreacji dla mieszkańców, zapewniając azyl z pięknymi widokami na miasto lub jego okolicę. Takie przestrzenie mogą być wykorzystane jako strefa odpoczynku, oferująca możliwość uprawiania sportów na świeżym powietrzu, czytania książek, organizowania pikników czy nawet spotkań towarzyskich.
Od teraz trudniejsze jest dostosowanie tarasów na stropodachach na plac zabaw dla dzieci. Na stropodachach położonych powyżej 5 m nad ziemią nie zaleca się budowy placów zabaw, a te na niższej wysokości muszą spełniać następujące warunki:
1) Muszą być odsunięte od krawędzi stropodachu o 10 m;
2) Muszą być zabezpieczone przed wypadnięciem dzieci oraz wyrzuceniem zabawek;
3) Muszą być zlokalizowane na powierzchni ogólnodostępnej, ogrodzonej balustradą o wysokości nie mniejszej niż 1,6 m, zapobiegającą wspinaczce i zapewniającą bezpieczeństwo.
Rozporządzenie przewiduje kilka wyjątków i udogodnień w szczególnych przypadkach. Nowe inwestycje nie muszą być wyposażone w plac zabaw, gdy:
1) Budynek ma maksymalnie 20 mieszkań.
2) W odległości do 750 m od granicy działki, na której znajduje się budynek, istnieje publicznie dostępny plac zabaw dla dzieci.
3) Gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej, a deweloper zdecyduje się na wykonanie sali zabaw wewnątrz budynku o powierzchni nie mniejszej niż 50 m².
4) Gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej w odległości do 300 m od granicy działki, na której znajduje się budynek, istnieje publicznie dostępny plac zabaw dla dzieci.
5) Gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej, deweloper może wybudować plac zabaw o powierzchni mniejszej o 50%, ale nie mniejszej niż 20 m².
Nowe warunki techniczne prawa budowlanego wprowadzają szereg zmian dotyczących placów zabaw w budynkach wielorodzinnych, jako środek walki ze zbytnim oszczędzaniem na komforcie w celu osiągnięcia najniższej ceny za m2 sprzedawanych mieszkań. Zmiany te obejmują określenie nowych wymogów dotyczących placów zabaw oraz miejsc rekreacji, zarówno pod względem powierzchni, dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami, jak i funkcjonalności. Wprowadzone regulacje obejmują także zagospodarowanie stropodachów jako potencjalnych przestrzeni rekreacyjnych. W przypadku braku możliwości wykonania placu zabaw na terenie zewnętrznym, przewidziano możliwość utworzenia sal zabaw wewnątrz budynku. Nowe przepisy wymagają także zapewnienia dostępu dla różnych grup wiekowych oraz uwzględnienia wymagań dotyczących nasłonecznienia terenu. Ponadto, wytyczne określają liczne wyjątki od obowiązku budowy placów zabaw, jednakże w dążeniu do zapewnienia bezpiecznych i atrakcyjnych przestrzeni rekreacyjnych dla mieszkańców.
Dodatkowo, należy zauważyć, że wprowadzone zmiany płyną pozytywnie dla społeczności miejskiej, przynosząc korzyści zarówno dla mieszkańców, jak i dla środowiska miejskiego jako całości. Życzymy, aby nowe przepisy przyczyniły się do stworzenia jeszcze lepszych warunków życia oraz do rozwoju przestrzeni rekreacyjnych, sprzyjających integracji społecznej i aktywnemu spędzaniu czasu wolnego. Niech te zmiany będą krokiem w kierunku bardziej przyjaznych, bezpiecznych i estetycznych otoczeń miejskich dla wszystkich mieszkańców.
Marek Starczewski
STARMAX
Trójmiejski producent placów zabaw i siłowni plenerowych
www.starmax.com.pl
Źródło: Dzienniku Ustaw z dnia 9 listopada 2023 r. poz. 2442.
|
Starmax ul. Rycerska 3 83-050 Bąkowo k. Gdańsk woj. pomorskie |
|
Godziny otwarcia: pon-pt 8:00-16:00 |
|
Monika Suchodolska Starszy Specjalista ds. Sprzedaży (pomorskie, zachodnio-pomorskie, dolnośląskie, małopolskie) |
|
Jarosław Gawinkowski Doradca Klienta (pomorskie, mazowieckie, warmińsko-mazurskie, lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie) |
|
Paulina Sobczak Doradca Klienta (kujawsko-pomorskie, lubuskie, wielkopolskie, |
|
Mateusz Maculewicz Manager Działu Handlowego (śląskie, opolskie) |
|
|
|
Dariusz Gucwa Dział Serwisu i Reklamacji |
|
Denis Boyko Przedstawiciel Handlowy na rynki zagraniczne |
|
Klaudia Chylińska Przedstawiciel Handlowy na rynki zagraniczne |